آل خجند در هند

این مقاله با هدف معرفی رسالۀ آل‌خجند که دکتر ریحانه خاتون، دانشمند هندی و استاد دانشگاه دهلی در سال ۱۹۸۹م به تألیف آن همت گماشت، به‌نگارش درآمده است. این اثر که اصلاً به زبان اردو تألیف شده بود، در سال ۲۰۰۰م به زبان تاجیکی ترجمه شد تا خوانندگان تاجیک نیز بتوانند با این اثر ارزشمند آشنا شوند. در این رساله، مؤلف برای نخستین بار دربارۀ حیات و فعالیت علمی و ادبی نمایندگان خاندان معرفت‌پرور خجندیان معلومات مفصل داده است. این کتاب در تحقیق تاریخ آل خجند، به‌ویژه در تبیین زمان زندگی، روزگار و ارتباط آن‌ها با حیات اجتماعی دورۀ سلجوقیان معلومات کاملی به‌دست می‌دهد. در فصل «آل خجند» مؤلف راجع به این خاندان گزارش‌های مفصلی ارائه داده و در ادامه، شجرۀ خاندان خجندیان را مرتب ساخته و در فصل‌های مستقل دربارۀ هریک از آن‌ها معلومات داده است. جای گرفتن قصاید مدح شاعرانی چون ظهیر فاریابی و جمال‌الدین اصفهانی در این رساله که سخاوت و علم‌پروری نمایندگان این خاندان را وصف کرده‌اند، ثابت می‌کند که آل خجند در تشکیل تاریخ و ادبیات فارسی اهتمام زیادی به خرج داده‌اند.